Sigara ve alkol dışında bağımlılık yapan maddeler:

** Uyutucu ve sakinleştirici maddeler ( Benzodiapezinler)
** Uyku ilaçları ( Barbitüratlar )
** Uyarıcılar ( Amfetaminler )
** Uyuşturucular ( Narkotikler )

Olmak üzere 4 temel grupta incelebilirler.
Alışkanlık ve ilaç bağımlılığı deyince ne anlamalıyız ? Mesela çoğumuz çay ve kahve tiryakisiyizdir. Ancak gerçek anlamda, farmakolojide ( ilaç ilmi ) çay ve kahve iptilasından ( bağımlılık ) söz edilmez. Bağımlılık yapan madde şöyle tanımlanır: Merkezi sinir sisteminde (M.S.S.) yani beyin, beyincik ve omurilikte önemli derecede stimülasyon ( uyarma,uyanıklık ) veya depresyon ( uyuşukluk, baskı ) meydana getirirler. Sonuç olarak da bazı şeyleri idrakte ( kavramakta ) , zihni ölçülerde değişiklikler olur. Davranışlar bozulur. Motor fonksiyonlarda bozulmalar olur. Örnek olarak, sarhoşun zorlukla ve yalpalayarak yürümesi gibi.

Bağımlılık şöyle tanımlanabilir. Bir maddenin vücuda veya merkezi sinir sistemine etkisi sonucu, tıbbi bir amaç olmaksızın ısrarla kullanılmasıdır.


İki tip bağımlılık olur:


FİZİKİ BAĞIMLILIK : (Nöroadaptasyon ) Bağımlı şahıs alıştığı madde ile mesela içki ile öylesine içli dışlı olmuştur ki, özellikle merkezi sinir sisteminin hücreleri normal faaliyetlerini yapabilmeleri için o maddeye ihtiyacı vardır.

Alışkanlık yapan maddenin kesilmesi halinde kişide mahrumiyet tablosu adlandırılan klinik bir durum ortaya çıkar.

• • Çarpıntı,

• • Nabızda artma,
  • Titremeler,
    
  • Hayaller görme,
    
  • Bir tür nörolojik ( sinirlerle ilgili ) bozukluklar

Ortaya çıkar. Şahıs, yılan akrep, çiyan gibi hayvanları gördüğünü söyler.


RUHİ BAĞIMLILIK: ( Psijik iptila ) Bağımlı şahsın alıştığa maddeye devamlı arzu duymasıdır. Alkolik alkolü, esrarkeş esrarı belli aralıklarla bulamazsa veya kullanamazsa, ruhi huzursuzluk, sinirlilik, asabiyet gibi arazlar gösterir.

Bağımlılar genellikle fiziki ve ruhi bağımlılık belirtilerini birlikte gösterirler.



Bağımlılık yapan maddeleri kullananları bekleyen diğer önemli bir tehlike toleranstır. Tolerans, vücudun bağımlılık yapan maddeye alışmasıdır. Örnek olarak; ilk defa alkol alan bir şahıs, bir bardak içki ile sarhoş oluyorsa, ikinci defa ilk seferki kadar sarhoş olması için daha fazla içki alması gerekir. Üçüncü seferde ise ikincisinden daha fazla içki lama ihtiyacını hisseder. Bu her defasında artarak çoğalır. Kişi sonuçta alkolik olur.


Çapraz Tolerans: Aynı sınıftan olan ilaçlardan birine karşı, kişide tolerans meydana gelmişse, aynı sınıftan olan diğer bir ilaca karşı da tolerans meydana gelmesidir. Mesela uyku ilaçlarından birisini devamlı kullanan şahısta zamanla tolerans gelişir, Bu kişinin vücudu aynı sınıftan olan fakat daha önce o kişinin hiç kullanmadığı başka bir uyku ilacına karşı alışmış gibidir. Buna çapraz tolerans denir.


N O T : Bu yazının hazırlanmasın Yeşilay'ın bir konderans metninden faydalanılmıştır