Kaynak sahipkıran.org
SUUDİ KRALLIĞI VE SUUDİ HANEDANI
Suudi Arabistan’ın tarihi üç evredir Birinci Suud Devleti, İkinci Suud Devleti ve günümüz Suudi Arabistan Krallığı. Birinci Suudi Devleti
Suud Ailesinin bilinen en eski atası El Muraydi olup, 1446-1447 yıllarıında kabilesi Murudah ile Diriyah şehrine yerleşmiştir. Necid bölgesinde yaşamış Adnani kabilesinin Rabia kolundan gelmektedir. Zaman içinde Murudah kabilesi Diriyah şehrinin yöneticisi haline gelmiştir.
1744 te Muhammed Bin Suud tarafından kurulan Birinci Suud Devleti, günümüzdeki Suudi Krallığı’nın egemen olduğu topraklarda etkisini göstermiş, Yemen, Umman, Suriye ve Irak’a saldırmıştı. saldırılar dinsel izler taşımakta olup İslam Bilgini Abdül Vahab’ın ve onun takipçileri tarafından yapılmaktaydı. Vahhabiler olarak adlandırılan grup içinde Suudiler belirgin rol üstlenmiştir.
Birinci Suudi Devletinin başkanı “İmam” ünvanı almış olup, İlk İmam Muhammed Suud’u en yaşlı oğlu Abdülaziz izlemiştir. 1765 te başa geçen Abdülaziz, 1802 de Şii’lerce kutsal sayılan Kerbela şehrine 10,000 kişiyle saldırmış, Hz. Hüseyin’in türbesini tahrip edip, 2,000 kişiyi öldürmüştür şehri yağmalamıştır. Kerbela saldırısı Osmanlıları ve Mısırlıları, Suudilerin barışı tehdit ettiğine ikna etmiştir. Abdülaziz 1803 te suikast ile öldürülmüştür. Abdülaziz’den sonra başa geçen Suud, devleti en geniş sınırlarına ulaştırmış, 1814 te ölmüştür. Osmanlı-Mısır ittifakı ile topraklar Suudilerden alınmış, başa geçen Abdullah Suud kaybettiği toprakları için mücadele vermiştir. Mısır kuvvetleri Suudi Başkenti Diriyah’ı 1818’de ele geçirmiş, Abdullah Bin Suud yakalanarak İstanbul’a gönderilmiş ve idam edilmiştir.
Abdullah Suud’un aile üyeleri Mısır ve İstanbul’da hapsedilmiş ve Diriyah şehri temizlenmiştir. 1818 de Suudiler Necidde otoriteyi sağlamış Başkenti Riyad olan İkinci Suudi Devleti’ni kurmuşlardır. Birinci Suudi Devleti’ne nazaran ikincisi dar bir alanda etkili olmuş, Hicaz bölgesine hâkim olamamıştır. Bu devlet çok iç karışıklıklarla mücadele etmiştir. İlk Suudilerin kurucusu Muhammed Bin Abdullah’ın torunu olan Türki Mısırlıların elinden kurtulmayı başararak, Riyad ve çevresini Mısırdan geri almış ve ikinci devletin kurucusu olmuştur. Türki kuzeni Mishari tarafından 1834 te öldürülmüş, ancak kendisi de Riyadda kuşatılarak, Türki nin oğlu Faysal tarafından öldürülmüştür.
Mısırlılar dört yıl aradan sonra Riyad bölgesine saldırı düzenlemiş ve 1838 de Faysalı hapsedmiştir. Sonrasında, Osmanlı Devleti Halid Bin Suud’u Riyad Valisi atamıştır. Halid Bin Suud, Faysal’ın tek kardeşi idi ve uzun yıllar Mısır’da hapis yatmıştı. 1840 da Mısırlılar bölgeden çekilmek zorunda kalmış ve Halid’e desteği sağlayamamışlardı. Halid, Suud ailesinin Thunniyyan koluna mensup Abdullah Bin Thunniyyan tarafından devrildi. Bir yıl sonra Faysal Mısır tarafından serbest bırakıldı. Faysal Riyad bölgesini geri aldı ve oğlu Abdullah’ı veliaht tayin etti. bölgeyi oğulları Abdullah, Suud ve Abdül-Rahman arasında paylaştırdı.Faysal’ın 1865 te ölümünün ardından oğulları arasında mücadele başladı, bunu fırsat bilen Hail bölgesinden El-Raşid kabilesine mensup Muhammed Bin Abdullah Bin Raşid bölgeye müdahale etti ve 1891 yılında Mulayda Savaşında Faysal’ın kalan son oğlu Abdül-Rahman Bin Faysal’ı Necid bölgesinden kovdu ve İkinci Suudi Devleti’ne son verdi.
Mulayda yenilgisinin ardından Abdül-Rahman Bin Faysal ailesi ile Kuveyt’e göç etti ve Kuveyt emiri Mübarek Sabah’ın misafiri oldu 1902 de Abdül-Rahman Bin Faysal’ın oğlu Abdülaziz, topladığı kuvvetlerle Riyad Valisini devirmiş ve yönetimi ele almıştır.Abdülaziz gelecek 30 yıl boyunca El-Raşid kabilesi, Mekke Şerifi ve Osmanlılar ve amcası Suud Bin Faysal ile mücadele verdi. “İbn Suud” olarak anılan Abdülaziz, Osmanlı Sultanı’nı kabul ederek “Paşa” ünvanı almıştı İngilizler ile ittifak kurdu. İngilizler ile yaptığı 1915 tarihli Darin Anlaşması ile 1915-1927 yıllarında Britanya İmparatorluğu’nu kabul etti. Daha öncesinde kendisini “Necid Sultanı”, “Hicaz, Necid ve çevresinin Kralı” ve “İmam” olarak adlandıran Abdülaziz, 1932 de kendisini “Suudi Arabistan Kralı” ilan etti.
1937 de Amerikan araştırmacılar Dammam bölgesinde zengin petrol kaynakları buldular bu tarihten önce Suud Ailesi büyük yokluk içerisindeydi. İbn Suud hayatı boyunca çok kez evlendi, çevresindeki Beni Halid, Ayman, Shammar ve El- Eşşeyh kabilelerinin üyeleri ile evlilikler yaptı. İbn Suud 1953 te ölmeden önce 1945 te ABD ile ittifakını pekiştirdi. İbn Suud 1953 te öldükten sonra tahta oğlu Suud geçti. Suud’un yaptığı aşırı harcamalar onu kardeşi Faysal ile karşılaştırdı 1964 te kraliyet ailesi Suud’u Faysal’dan yana zorladı. İbn Suud’un genç oğullarından Talal öncülüğünde bir grup prens, kendilerine “Özgür Prensler” adı vererek Mısır’a sığındılar. liberalleşme ve özgürlüğü savunuyorlardı.
Faysal tahta çıktığında onları dönmelerine ikna etti. Affedilmişlerdi kendileri ve oğulları gelecekte hükümette herhangi bir pozisyona gelmekten mahrum bırakıldılar. Faysal, 1975 te kuzeni Musaid tarafından öldürüldü, Musaid derhal idam edildi. Tahta kardeşi Halid geçti. tek öz kardeşi Muhammed, tahtta hak iddia etmedi Halid 1982 yılında kalp krizinden öldü. Tahta, dönemin en güçlü prenslerinden “Sudayri Yedilisi” kardeşlerden en yaşlısı Fahd geçti.yedi kardeşe “Sudayri Yedilisi” denilmesinin sebebi İbn Suud’un en gözde eşi Hassa Bint Ahmad El-Sudayri’den doğmalarıydı. “Fahd 1986 da kendisine “İki Kutsal Mescidin Koruyucusu” ünvanını verdi.
1995 te felç geçirid, yetki ve sorumluluklar Fahd’ın öldüğü 2005 yılına kadar aşama aşama Abdullah’a geçti.
Abdullah, 2009 da Savunma Bakanlığı’na ve İkinci Başbakanlık makamına daha genç kardeşi Sultan’ı atadı. Sultan 2011 de öldü. 2009 da kardeşi Nayef’i İçişleri Bakanlığı’na atadı. Nayef 2012 de İsviçre’de öldü. 2015 e gelindiğinde uzun bir hastalığın ardından Abdullah öldü ve veliaht prens Salman Bin Abdülaziz yeni kral ilan edildi. Suudi Kralları Muhammed Bin Suud’un soyundan gelmektedir. Ülkede kral yasama, yürütme ve yargıyı elinde bulundurmakta, Başbakanlık görevini yürütmekte ve Bakanlar Kurulu’na başkanlık etmektedir.Ailenin kalabalık olması krallık vazifelerini ailenin yürütmesine ve yönetimin her kademesine ailenin hâkim olmasına olanak sağlamaktadır. yaklaşık 7,000 prens mevcut olup, Kral Abdülaziz’in 200 erkek çocuğu ülkedeki yönetimin başında bulunmaktadır. Bakanlar Kurulu Kraliyet ailesinin üyelerinden seçilmektedir.
2006’da yayınlanan Kraliyet Kararnamesinde Suudi Kralları, Suudi Prenslerce seçilecektir. Suud Kraliyeti geçmişten bu yana üç aşamadan geçmiştir: Birinci Suudi Devleti, İkinci Suudi Devleti ve günümüz Suudi Arabistan Krallığı.
Birinci Suudi Vahhabilik ile birlikte ortaya çıkmış, İkinci Suudi sürekli iç çatışmalar yaşamıştır, üçüncü günümüz Suudi Arabistan’ın Ortadoğu’da ciddi bir etkisi mevcuttur. Suudi Ailesi, Osmanlı Devleti, Mekke Şerifi, dâhil olmak üzere Suudi Arabistan’ın içinde ve dışında çok sayıda İslamcı grup ile çatışma yaşamış ve yaşamaya devam etmektedir. Günümüzde Suud soyadı Muhammed Bin Suud ve kardeşleri Thunayyan, Farhan ve Mishari’nin soyundan gelenler tarafından kullanılmaktadır.
Suud ailesi yönetimde etkili makamlarda bulunmakla birlikte, Suudi Krallığı’na varislik konusunda söz sahibi değildir. Kral devletin başıdır mutlak siyasi gücü elinde bulundurur bakanları atar En önemli bakanlıklar Savunma, İçişleri ve Dışişleri Bakanlıklarıdır Suud ailesine ayrılmıştır. 13 bölgeye ayrılmış olan ülkede valilikler de Suud ailesine verilmektedir. Finans, Çalışma, Bilgi, Planlama, Petrol ve Endüstri alanları dışarıdan isimlere verilebilmektedir. Kritik askeri görevler Suud ailesindedir. Kraliyet ailesi ulemanın, ticari grupların ve nüfusun desteğine ihtiyaç duymaktadır. Siyasi ve yönetimsel atamalar uzun soluklu olmaktadır. Kral Abdullah, tahta geçmeden önce 1963-2010 yıllarında Ulusal Güvenlik Konseyi’nin başkanlığını yürütmüştür
, Prens Sultan ise 1962’den 2011 de ölünceye kadar Savunma ve Havacılık Bakanlığı görevinde kalmıştır. Prens Mutain 1975-2009 yıllarıında Belediye ve Kırsal Hizmetler Bakanlığı, Prens Nayef 1975-2012 yıllarında İçişleri Bakanlığı, şu anda tahtta olan Kral Selman, 1963-2011 yıllarında Riyad Bölgesi Valiliği yapmıştır. Uzun vadeli görevler prenslerin servetlerini artırmalarına derebeyliklerini kurmalarına neden olmuştur.
Kilit görevdeki prensler, kendi oğullarını yüksek mevkilere atayarak güçlerini korumayı tercih etmişlerdir. Örneğin, Prens Abdullah, 2010 a kadar Ulusal Güvenlik Konseyinde Başkan Yardımcılığı, Prens Muhammed Bin Nayef İçişleri Bakan Yardımcılığı, Prens Halid Sultan ise 2013 e kadar Savunma Bakan Yardımcılığı görevini sürdürmüştür.
Prens Mansur Bin Mutaib, 2009 da babasının yerine Belediye ve Kırsal Hizmetler Bakanlığı’na getirilmiştir. zengin ödeneklere ve geniş imkânlara sahip bakanlıklardaki görevler ailede paylaştırılmıştır. Suudi Krallığının kurucusu Kral Abdülaziz Suud’dan bu yana krallık oğulları arasında, kardeşten kardeşe geçerek devam etmiştir. Prens Salman 22 Ocak 2015’te kral olmuş, sıradaki aday ise Veliaht Prens bin Nayif’tir. Kraliyet ailesi mensuplarının isimlerindeki “İbn” ve “Bin” ünvanları aynı anlam taşır oğlu” olduğunu ifade eder. “
Kral Abdülaziz Bin Suud (1876-1953): 1932’den 1953’te ölümüne kadar 21 yıl tahtta kalmıştır.
Kral Suud Bin Abdülaziz (1902-1969): Kardeşi Faysal tarafından devrilinceye değin 1953-1964 arasında 11 yıl tahtta kalmıştır. Kral Faysal Bin Abdülaziz (1904-1975): Kuzeni Faysal bin Musaid tarafından öldürülünceye kadar 1964-1975 yılları arasında 11 yıl tahtta kalmıştır.Kral Halid Bin Abdülaziz (1912-1982): Ölümüne kadar 1975-1982 yılları arasında 7 yıl tahtta kalmıştır.
Kral Fahd Bin Abdülaziz (1921-2005): Ölümüne kadar 1982-2005 yılları arasında 23 yıl tahtta kalmıştır.Kral Abdullah Bin Abdülaziz (1924-2015): Ölümüne kadar 2005-2015 yılları arasında 10 yıl tahtta kalmıştır. 2012 yılında, 1936 doğumlu Prens Salman’ı ve 1945 doğumlu Prens Mükrin’i veliaht tayin etmiştir.
Bunların dışında veliaht olarak tayin edilmiş ancak Kral olamayan prensler
eliaht Prens Talal Bin Abdülaziz (1931-) Dengesiz olduğu düşünülmüş, 1960’larda Suudi Ailesini eleştirdiği için sürgüne gönderilmiştir. Şu anda hayattadır.