İlmi tahsilini babası Şeyh Mahmud Fevzi’nin medreselerinde bölgenin en birikimli âlimlerinin yanında yapan Şeyh Efendi, Palo’da Şeyh Hasan, Muş’ta Molla Muhammed, Malazgirt’te Molla Musa ve Molla Abdulhamid efendilerin yanında okur. Büyük bir zekâya sahip olan Şeyh Efendi babası tarafından özel bir eğitime tabi tutularak en yetenekli mollalardan İslami ilimler alanında ciddi bir eğitim alır ve medresede ders vermeye başlar. Babasının vefatıyla medrese ve tekke hizmetlerini yürütme vazifesi ailenin büyüğü olan Şeyh Said Efendi’ye kalır.
Abdulilah Fırat’ın açıklamalarına göre Şeyh Efendi’nin kendisine bağlı dört yüze yakın medresesi, beş yüze yakın tekkesi mevcut idi. (tabi babası ve dedesinin yanında hilafet alanların medrese ve tekkeleri de bu rakamlara dâhildir) Şeyh’in tüm bu kurumlarla teşkilatsal bir bağı vardı. Bu medreselerin en bilinenleri Palo, Piran, Hınıs, Bingöl ve Muş’taki medreselerdi.
Vereceği icazeleri belağati ve fesahati güzel, edebi bir dille yazardı. Şeyh Said Efendi birisine icaze verdikten sonra o talebesini yanına alıp büyük bir köye giderdi. Orada köylülere yarısı sizden yarısı benden olmak üzere bir medrese yapalım derdi. Kendisi de yaptırdığı medrese için mutlaka parayı verirdi. İlk parayı da her zaman o verirdi. Bu yaptırdığı medreseye de kendi talebesini müderris olarak bırakırdı. Yanında böyle icaze alan öğrencilerine medrese açıp o medreseyi bu öğrencilerine teslim ediyordu. Şeyh Said Efendi tasavvufi alanda yetiştireceği talebelerini Hınıs’taki Dere Camisine getirip zikir yaptırır, sülüka girdirirdi. Bunlara tasavvuf terbiyesi verdikten sonra onları güzelce yetiştirip hilafet verirdi. Şeyh Said Efendi, yetiştirdiği kişileri farklı bölgelere götürürdü. Götürdüğü yerde on, on beş gün o halifesinin yanında kalırdı. Onu halka tanıtırdı. Bu halifeleri de sürekli bir şekilde kontrol ederdi. Hınıs’taki Kolhisar Köyü Şeyh Efendi’nin kaldığı merkez idi. Halifelerle toplantılarını vs. burada yapardı.
|