|
|
EL HASÎBÎ (Kaddes Allah Ruvhahü) II
Ehlibeyt pınarının yetiştirdiği hidayet meşalesi ve ilim nuru El Hüseyn Bin Hamdan El Hasîbî yaşadığı dönemde İslam sevgisini yürekten yüreğe taşıyan büyük bir gönül adamıdır. Müslümanların birlik ve beraberlik içinde saf ve temiz bir yürekle yaşamalarını tavsiye eden, bilime ve bilim sahiplerine önem veren bir düşünür. Hz. Peygamber ve Ehlibeyt felsefesinin takipçisi, sonsuz mutluluğa ermek için insanlara yol gösteren bir elçi, bir mümin, Allah’ın bir sevgili kulu, bir evliya...
El Hasîbînin İslam ümmeti için öngördüğü hayat felsefesi nedir?
El Hasîbî’nin (k.a.r.) yaşadığı dönemde gerek dinî, gerekse sosyal konularda farklı görüş ve inanışların olduğu bilinmekte; bu farklılıklar toplumda bölünmelere ve parçalanmalara neden olmaktaydı. Farklı görüşlerin ortaya atılmasının sebebi iktidar hırsı, kişisel çıkarlar ve dünyevî menfaatlerdir. Kişisel hırs ve çıkarlar uğruna oluşturulan dinden kopuk anlayışlar ve bu anlayışa hizmet edecek inançların yerleşmesi toplumda onarılmaz yaraların çıkmasına neden olmaktaydı. O çağın en önemli âlimlerinden biri olan El Hasîbî, oluşan yaraların tedavisi için bildiği tek yol İslam; önerdiği ilaç da Kur’an, Sünnet-i nebevi ve Ehlibeyt düşüncesiydi.
Yoz düşünce ve uygulamalarla bir yere varılamayacağını bilen, ilimsiz amelin insanı istenilen sonuca götürmeyeceğini gören El’hasibi, kurduğu medreselerle halkı eğitme yoluna gitmiştir. Gerek medreselerinde gerekse halkı aydınlatmak için yaptığı seyahatlerde ve okuduğu hutbelerde bilim adına Hz. Peygamberin izinde yürünmesi gerektiğini her zaman vurgulamıştır. Hurafelere dayalı anlayışlarla mücadele etmiş “Hak” uğruna haktan ayrılmamıştır. Birlik ve beraberliğin ve dayanışmanın önemini de hatırlatmadan edememiştir.
Ehlibeyt İmamlarının aktardığı bilgi ve deneyimleri insanlara ulaştırabilmek için çalışmış, birçok fedakârlığı seve seve yapmıştır. Hak yolu insanlara gösterip o yolda amel etmelerini isteyen El Hasibi toplumun her kesiminden insanın sevgisini kazanmayı başarmıştır. Toplumsal hayatın düzenlenmesinde başta Büveyhî ve Hamdanî hükümdarları olmak üzere zamanın birçok hükümdarı kendisinden faydalanmıştır. Toplumu ayakta tutabilmek ve huzurlu yaşam sürmelerini sağlayacak en doğru yolun adalet olacağını bildiği için zamanın hükümdarlarına adaleti telkin etmiş, insan sevgisinin önemi üzerinde durmuştur. Nihayet sözünü dinleyen hükümdarlar hakimiyet sınırlarını genişletmiş, başarılı bir devlet idare yöntemi uygulamışlardır.
Bu anlayışla toplumun her kesiminden insanın, bilhassa yöneticilerin El’hasibi’nin fikirlerini öğrenmesi ve onları uygulaması gerekir. Çünkü bu fikirler Ehlibeyt düşüncesinin süzgecinden geçmiş, doğruluğu denenmiş ve kanıtlanmış düşüncelerdir. Bu düşünceler doğrultusunda hareket eden insanların sonu hayırlara vesile olacak müjdelerle doludur. Hayatımızı renklendirecek müjdelerin oluşması için öncelikle Alevi kardeşlerimizin ona uyması gerekir. Çünkü o bizim atamız ve büyük alimlerimizdendir.
El Hasibi Halep’in önde gelen şahsiyetlerine ve müritlerine hitap ettiği hutbesi onun ileri görüşlülüğünün ve keskin zekasının bir kanıtıdır. Sahip olduğu bilgi, birikim ve deneyimleri her zaman takdirle karşılanmış; söylediği her söz kıymetli bir cevher kabul edilmiştir. Ulaştığımız uygarlık seviyesiyle övündüğümüz bugünlerde dahi onun fikirlerinin hâlâ geçerli olduğunu açıkça ifade edebiliriz.
Engin bilgi ve öngörünün sahibi El Hasibi’nin hutbesinden bir bölüm sunuyorum:
“Allah sizi muvaffak etsin. Olağanüstü veya tabii görünen olaylarla karşılaştığınızda Hz. Peygamber ve yaşadığınız dönem arasında ihtilaf gördüğünüzde donakalıp şaşırmayın. Çünkü halkın hayat şartları ve toplumun insanî ahvalleri hakkında tartışmak için hicretten sonra 350 sene geçmiş olması yeterlidir. Doğrular, içtihatlarla ve farklı fikirlerle değişikliğe uğramaktadır. Nasıl uğramasın? Hükümdarlar değişti. Şatafat, zevk ve sefahat doruğa ulaştı. Mal bollaştı. Sapkın hevesler (bidat) ortaya çıktı. Siyasal, toplumsal ve dinsel değişikliklerle ifadeler ve düşünceler yaralandı. Zaman döndü. Şartlar değişti.
Toplumsal ıslahımız asrımızın bütün fikir sahiplerinin katılımıyla sağlanacak fikir birliğiyle mümkün olabilir.
Sayın efendiler; sizden isteğim şudur. Aranızda bilen, anlayan, kavrayan ve yetenekli insanlar yetişsin. Yetişen yetenekli insanlar muhtelif yollardan doğruları, fer’i hükümlerden usulleri, seleflerinin sözlerinden gerçek olanlarını ortaya çıkarsınlar. Ortaya çıkardıkları hükümler Şer’i hükümlere mutabık ve makbul fikirler olsun.
Her beldede kendisine müracaat edebileceğiniz ve güvenebileceğiniz dini reisiniz olsun. Çünkü dini görevlere tayin edilenlerin yetenekli ve yeterli olmaları; dinin faziletlerine dönmeyi, ahlakî ıslahı sağlayarak eğitimde en tesirli ve hayırlı amellerin oluşmasına olanak tanır. Buna çok ihtiyacımız var. Unutmayın ki aranızda inanç birliği, söz birliği ve ittifak vardır. Birbirinizi düşürüp zayıflamayın. Birbirinize karşı övünüp böbürlenmeyin. Kıskançlık edip birbirinize gıptayla bakmayın. Birbirinize yardımcı olmaktan geri kalmayın. Bütün konu ve tedbirlerinizde tek bir can gibi davranın.
Allah yardımcınız olsun. Unutmayın ki halkınızın hayırlı bir şekilde gelişimini sağlamak ve vatanının bekasını muhafaza için hizmet etmek bir zorunluluktur. Çünkü insanın gücü birlikten, üstünlüğü de dayanışmadan doğar. Aranızdaki herkesin hakları olduğu gibi yükümlülükleri de vardır. Her insanın mükellef olduğu en önemli yükümlülük yüce Allah’a ve Allah’ın mevcudiyetine tam olarak yürekten inanmasıdır. Evreni hareket ettiren, düzenleyen, ihtiyaçlarını karşılayan ilahî güçtür. Bu güç evrenin mevcudiyetinin ve bekasının tek sebebidir. Dolayısıyla en mükemmel şekilde Allah’ın emirlerine uyulması ve bütün yasaklarından kesinlikle uzaklaşılması şarttır. Bütün ibadet ve ameller uyumlu olarak eda edilmeli, ahlaklı ve bilinçli bir şekilde yaşanmalıdır. Yükselişiniz ve konumunuzun saadeti ancak bu şekilde kemale erebilir. Aksi takdirde birlik, beraberlik ve dayanışmanız zayıflar. Asaletinizi ve itibarınızı kaybedersiniz. Aranızda hizipleşme duygusu ortaya çıkar. Bencillik ruhu size hâkim olur. Başkalarının haklarını hiçe sayarak bencilliğinizi önemseyip öne çıkardığınızda aranızda yozlaşma hâsıl olur. Allah katında hiçbir dereceniz ve itibarınız olmaz.
Sizin için kaygılandığım durum kitabın (Kur’an) şahitlik yapmadığı hadis ve rivayetlerin peşinden sürüklenmenizden size korkuyorum. Çünkü o rivayetlerin kaynağı vehimlere ve şüphelere dayanmaktadır. O rivayet hatalı ve yanlıştır. Ey efendiler, her ne kadar rivayet edenin güvenilirliği ve doğruluğundan emin olsak dahi aramızda zanna yer kalmaktadır. Gözlerinizden perdeyi çekin. Cahilliği kalplerinizden men edin. Tahayyül ettiğiniz ya da ettirildiğiniz şeyler üzerine donakalmayın. İlim ehli, bilginin ışığında hareket ederken; siz cahilliğin karanlığı içinde kalabilirsiniz. Gelecekte hayırlı yerlere yakın olmak için bilgiyi öne çıkarın. Her zaman mükemmeli yakalamak size müyesser kılındı. Faziletleri kazanmaktan geri kalınmamalıdır. Çünkü fazilet hangi toplumda yerleşirse o toplum amaçlarına ve hedeflerine mutlaka ulaşır.
Kanıtları araştırmadan maksatları belirlemeden acele bir şekilde karar vermekten sakınmanızı şiddetle uyarıyorum. Doğru tanıklığa sahip olmadan yargılama yapmayın. Gerçek kaynak bulunduğunda ona dayanın olmaması durumunda ancak içtihatta bulunabilirsiniz. “
Hutbede yer alan uyarılar bir toplumun maddi ve manevi yönlerden güçlenmesini sağlayacak uyarılardır. Toplumun yaşadığı zorluklar ve uğradığı baskılar neticesinde ruhunda hasıl olan umutsuzluğu ancak El’hasibi’nin fikirleriyle yenebilir. Kültürünü oluşturan değerlere ancak bu yolla tekrar kavuşabilir. Çünkü bu yol Ehlibeyt yoludur.
El Hasibi’nin idealindeki toplum yapısını kurabilmek için okuyan, araştıran, çıkarımlar yapan, düşünen, veriler ortaya koyabilen bireylere ihtiyaç vardır. Bu bireyler hak uğruna hakla yüreyecekler, hakla alıp hakla vereceklerdir. Bu da eğitimle mümkündür. Temiz yürek ve saf duygularla birbirini seven tek vücut olabilen, kardeşinin acısını kendi acısıymış gibi hisseden, kinden, hasetten, dünyevî şehvet ve heveslerden arınık insanlara ihtiyaç vardır. Kendi zindanını kendi taşıyan, o zindandan bir türlü kurtulamayan, kapalı, bencil ve dünyevi bağlarla kendini zincirleyen insanlarla ideal toplum yapısına ulaşılamaz.
Kendi öz kimliğini haraç mezat satan, çağdaş olayım derken kendine yabancı kalan ve hayatta başarılı olamayan, umudu tükenmiş, batağa sürüklenmiş, yalnız kalmış birbirinden habersiz yaşayan insanlarla da ideal topluma ulaşılamaz. Kendinden çok başkasını gözlemleyen, başkası gibi olmaya çalışan, kendine güvenmeyen, zayıf karakterli, basit amaçlar uğrunda koşan, beş kuruş uğruna insan kalbini yerle bir eden insanlarla da olmaz. El’hasibi’nin çizdiği yolda bu gibi vasıflara yer yoktur.
Peygamberden sonraki dönemlerde ortaya çıkan değişik yol ve fikirlerden arınmamız bizi yozlaşmadan ve yobazlıktan kurtaracaktır. Mallarımızın çoğalması hayat şartlarımızın eskiye oranla kolaylaşması bizi manevi değerlerimizden uzaklaştırmamalıdır. Fikir ve inanç ehlinin fikir birliği imamımızın belirttiği gibi çok önemlidir. İnsanlar inanç ve fikir önderlerinin birbirleriyle çeliştiğini sezdiklerinde güven ve inanç duyguları zedelenmektedir. Biz Alevilerin inanç ataları olan Ehlibeyt imamlarımızın on ikisinin gerek kendi aralarında, gerekse Kura’n ve sünnetle çeliştiklerini günümüze dek tespit ve iddia eden olmamıştır. Diğer inançlara bakıldığında bir mezhep imamının savunduğu görüşü diğeri yalanlamış ve aksini iddia etmiştir. İnanç kaynağımız olan imamların fikir ve fıkıh konularında dünyevi ve uhrevi meselelerde aynı ağızdan konuşmaları, inancımızın temellerinin sağlamlığına işaret eden sağlam delillerin sadece bir tanesidir.
El Hasîbînin (k.a.r.) vurguladığı çok önemli bir husus her beldede kendisine müracaat edilebilecek, güvenilir bir dini reisin olmasıdır. İnanç konularında bir başın olması toplumun ruhani ihtiyaçlarının sağlıklı bir şekilde karşılanabilmesi açısından çok önemlidir. İnanç önderlerinin toplumun ihtiyaçlarının karşılayabilecek nitelikte olabilmeleri ancak sağlıklı bir yapı içinde düzenli bir şekilde eğitim görmeleriyle mümkün olabilir. Görecekleri eğitim sonucu ancak yetenekli ve yeterli olabilirler. Eğitimin tesisi ve sağlıklı olabilmesi için düzenli bir idare tarafından yönetilmesi şarttır. Sağlıklı bir idarenin çok başlılıkla yürümesi mümkün değildir. Çok başlılık yerine tek bir başın önderliği ve yönetiminde bölgesel sorumluların denetiminde bir yapının oluşturulması elzem olmuştur. Alevi toplumunda böyle bir yapının oluşturulması için AKAD lokomotif görevini üstlenmiş kendi içinde yönetim kuruluyla beraber başkan ve on iki üyeden oluşan inanç önderleri kurulunu kurmuştur. Bu kurumun verimli bir şekilde çalışabilmesi ancak toplumun sağlayacağı maddi ve manevi destek ve katılımla mümkün olabilir.
El Hasîbînin sözlerinde çarpıcı bir şekilde öne çıkan bir husus daha vatan sevgisi, vatanın bekası ve bağımsızlığı için hizmetin gerekliliğidir. Birlik ve beraberlikle beraber dayanışmaya çok büyük önem vermektedir. Ülkemizin ekonomik ve sosyolojik alanlarda kalkınmasını sağlamak ancak birlik ve dayanışma içinde ortak değerlere sahip çıkarak karşılıklı saygı ve sevgiyle mümkün olabilir. Vatana hizmet ibadet kadar faziletli sayılmıştır.
Şüphesiz ki, El Hasîbî (k.a.r.) kendisine mensup olan bizlerin inançsal ve kültürel yönden mükemmeli yakalamamız gerektiğini söyleyerek çıtayı çok yükseğe taşımıştır. Yükseğe taşıdığı hedefe ulaşmak elbette kolay değildir. Yalnız hedef çok yüksekte diyerek oturup pısırıklık edip tembelleşirsek sahibi olduğumuz bütün değerleri kaybedeceğimiz açıktır. Atalarımızın asırlar boyu bütün baskılara rağmen Tarihin zorlu dönemlerinden etkilenmeden günümüze kadar bize getirdikleri aslına sadık değerlerimizi zamanımızın rehavetine kapılarak kaybetme tehlikesiyle karşı karşıyayız. Baskı, sürgün ve katliamların bütün şiddetiyle sürdüğü zamanlarda bile inanç ve kültür değerlerimize sarılarak kendimizi korumayı başarmamıza rağmen son yıllarda sadece dünyevi heveslere kapıldık. Bu yozlaşmanın sonucu maalesef kutsal değerlerimizden uzak mükellef olduğumuz yükümlülükleri ihmal eden bir yaşantı sürmeye başladık. Bu yaşam biçimi toplumumuzda inanç ve kültürel yönden erozyona sebep olmuştur. Karşılaştığımız bu kötü tabloyu aleyhimizden lehimize çevirebilmek için atalarımızın bize bıraktıkları kutsal emanet ve değerlere sahip çıkmamız, emirlerine ve uyarılarına itaat etmemiz gerekir. Atalarımızın çizdiği yolda geri kalmadan ilerleyebilmemiz için mutlaka kaynaklarımıza ait eserleri okuyup anladıktan sonra amellerimizi istenen şekilde uygulamalıyız. Bir filozofun söylediği gibi ilim ağacın yaprakları, amel meyvesi gibidir. Yapraksız ve meyvesiz ağaç ancak odun olarak ateşe yarar. Ateşe malzeme olmadan cennetin sonsuz nimetlerine mazhar olabilmek için Allahın yolunda, Hz. Peygamberin izinde, Ehlibeytin rehberliğinde olmak bize bahşedilen en büyük nimettir. El Hasîbî hazretlerinden öğrendiğimiz bu hak yola bizi hidayet ettiği için yüce Allaha ne kadar hamdı şükür etsek azdır. Allah Bizi hak yoldan ayırmasın ve El Hasîbî hazretlerinden razı olsun.
--------------------------------------------------
NOT: AKAD Dergisi, 6. sayı, Aralık 2009'dan alıntı yapılmıştır.
|