AK Parti |AKParti Forum |AK Gençlik |Recep Tayyip Erdoğan |AKPARTİ Gençlik Forumu|

[murataltug1985]

Kaynak TurkTarihim.Com

Büyük Selçuklu Devleti Selçuk Bey

Büyük Selçuklu Devleti 1037 de Bağdatı başkent Mezopotamya, Anadolu ve İç Asyada sınırlarını genişleterek dönemin en büyük Türk Devleti olmuştur 1092 yılında iç karışıklıklarla bölünerek 4 parçaya ayrılmış, beyliklere bölünmüş Osmanlı İmparatorluğunu tarih sahnesine çıkartmıştır
Büyük Selçuklu Devleti Kınık Boyunun lideri Selçuk bey tarafından 1020 de temelleri atılmış, yeğenleri Tuğrul ve Çağrı beyler tarafından bağımsız bir devlet olmuştur. Büyük Selçuklu Devletinin kurucusu ve ilk başbuğu Selçuk Bey, Kınık boyuna mensup bir komutandı ve bağımsız Türk Devleti olan Oğuz Yabguluğu’nun Subaşısı Ordu Komutanı idi.

Kınık boyu, Göktürklerde İç Asya’da kurulan Türk Birliğidir, Göktürklerin yıkılmasından sonra batıya doğru göç etmiş Güney Hazar bölgesine yerleşmiş ve yurt edinmişdi. Kınık Boyu, tek başına devlet kuracak kadar güçlü değildi. Türk Boylarından Oğuzların tabiiyeti altına girdiler ve 860-1068 de Güney Hazar Bölgesinde yaşayan Oğuzların bünyesinde varlıklarını idame ettirdiler.*Subaşı Selçuk Bey, yüksek askeri vasıfları ile genç yaşta Oğuz ordusunda yüksek mertebelere erişerek başkomutanı olmuştu. Selçuk Bey’in gayesi Oğuz Yabgu’sunun makamı büyük kağanlıktı. Oğuzlar, 900’lü yıllarda Batıda Hazarlar, doğuda Peçenekler Kıpçaklar Oğuzları hazar bölgesinde tehdit ediyordu 950’li yıllarda artan dış tehditler ve Oğuz hanının yaşının ilerlemesi, veliahdının yetersiz olması Selçuk Bey’in Oğuz Yabguluğunu ele geçirmesine müsait bir zemin hazırladı

Oğuz ordusunun emir komutası kendisine bağlıydı saltanatı ele geçirmek için stratejiler geliştirdi. Başarılı asker Selçuk Bey, politik girişimindeki eksikliğinden dolayı oğuz yabguluğunu ele geçiremedi lideri olduğu Kınık Boyu ile başkent Yeni Kent’ten uzaklaşarak başka bir Oğuz şehri olan Cend şehrine göç etti Oğuz Yabgusu Kınık Boyunu sürgün etmişti Selçuk Bey, sürgün edildiği Cend şehrinde hakimiyetini genişletti Şehre hakim oldu Kınık boyu ve Selçuk Bey, Müslüman oldu Cend Şehrinin hâkimi Selçuk Bey, vergi Oğuz elçilerini kovarak vergi vermeyeceğini gayrimüslim bir toplumla Cihat edeceklerini ilan etti. Bu bağımsızlık ilanıydı. Oğuz Yabguluğuna bağlı Cend Şehrinin vergi vermemesi, Yabguluğu reddetmek anlamına geliyordu (960).*

Cend Şehrinin durumu karışıktı. Bölgenin hakimi Sasaniler ve İç Asya’daki en büyük güç Karahanlılar birbirleri ile mücadele içerisindeydiler. Selçuk Bey’de mücadelede iki tarafa da asker gönderip geniş bozkırlar ve yaşam alanları elde ediyordu. Selçuk Bey’in İslamiyet’e geçti Müslüman olan Sasaniler ve Karahanlılar ile münasebetlerinde İslam dini ile tanışıp gönüllü olarak İslamiyet’i seçti.*Karahanlılar 999 yılında Sasanileri yıktı
Selçuk Bey’in Sasanilerden elde ettiği bozkırlar,
Selçuk Bey ve Kınık Boyu’nun oldu alanı haline geldi. Sasaniler’den boşalan bölgeyi sahiplenen Selçuk Bey, Horasan’a yerleşip yurt edindiler. Selçuk Bey ve Kınık boyu, bir güç ve hakim bir beylik olarak anılıyordu.


Arslan Bey Dönemi (1009 – 1025)

Selçuk Bey, başarılı bir ömrün sonrasında 100. Yaşını devirerek 1009 yılında vefat etti veliahdına büyük ve güçlü bir beylik bıraktı. Selçuk Bey’in oğlu Arslan Bey, babasından aldığı beyliği güçlendirdi, Büyük Selçuklu Devletinin temellerini attı Arslan Bey, babası Selçuk Bey hayattayken beylik idaresinde görevler aldı 992 de Samani Karahanlı mücadelesinde Samanilere yardım etti Karahanlıları yendi Arslan Bey, buna karşılık BuharavSemerkand arasındaki Nuh köyünü Selçuklu Beyliğine yurt etti Karahanlılar 999 da Buhara’yı ele geçirip Samanileri yıkınca Samanilerin bölgeleri Selçuklu Beyliğinin mutlak hakimiyetine girmişti. Samaniler, Karahanlılar tarafından yıkılınca Samani Şehzadesi Muntasır, Karahanlılara karşı Arslan Bey’den yardım istedi zorunda kaldı (1003).

Arslan Bey, Samani Şehzadesini korumak için Karahanlı ordusunu bozguna uğrattı Samanilerden sonra hakimiyetine aldığı bölgelerden Karahanlıları uzak tuttu Karahanlı ordusu Selçuklu Beyliğinin üzerine gitsede Arslan Bey’in ordusu Karahanlılar ikinci bir bozguna uğrattı Selçuklu Beyliğinin gücü arttı Arslan Bey, babası Selçuk Bey’in vefatı ile (1009) Selçukluların liderliğine geçti komşu Karahanlılar saltanat mücadelesindeydi 1012 de Karahanlı Hükümdarı Nasr’ın vefat etmesiyle Karahanlı varislerinden Ali Tigin, yönetimi ele geçirmek için Arslan Bey’den destek istedi Arslan Bey ve Ali Tigin Buharaya girdiler (1021). stratejik hamle ile birlikte Selçuklu Beyliği Buhara Kentinde yerleşiyordu.*

Arslan Bey’in güçlenmesi Cend şehrinden Buhara’ya ilerlemesi Karahanlılar ve büyük Türk Devleti Gaznelilerce tedirginlikle karşılandı Karahanlı Hükümdarı Yusuf Han, tahtına göz diken Ali Tigin hem de ona yardım eden Arslan Bey’i bertaraf etmek için Gazneli Mahmut ile birleşti Gazneli Mahmut, Arslan Bey’i ortadan kaldırmak yerine hileye başvurdu ziyafet vermek üzere huzuruna davet etti. Arslan Bey, davete oğlu Kutalmış ile icabet edince üzerine suç isnat ederek Kalincar Kalesinde hapse attırdı mahiyetini kılıçtan geçirdi (1025).*Arslan Bey’in öldürülmesiyle Kınık boyu lidersiz kaldı dağıldı eski güçlerini kaybeddi beyliklerin tebaası haline geldiler. Arslan Bey’in oğlu Kutalmış babası Arslan Bey gibi Gaznelilerin tutsağı olmuştu

Arslan Bey’in başka bir veliahdı yoktu selçuklular lidersiz bir yaşam sürdü Arslan Bey’in kardeşi, Selçuk Bey’in diğer oğlu Mikail’in oğulları Tuğrul ve Çağrı Beyler, otorite boşluğunda genç yaşta büyük bir vazifeyi üstlendi Selçuklu Beyliğinin otorite boşluğunu ortadan kaldırarak ve Selçuklu Beyliğini Büyük Selçuklu Devleti haline getirdiler


Tuğrul ve Çağrı Bey Dönemi (1030 – 1063)

Arslan Bey’in tutsak edilmesi ile otorite boşluğuna düşen Selçuklu Beyliğinin ayağa kalkması 10 yıl sürdü. Selçuklu birliğini ve ordusunu kuran Tuğrul ve Çağrı Beyler, tarih sahnesine çıktılar. Gazneli Mahmut vefat etti yerine oğlu Mesut Han geçti. Tuğrul ve Çağrı Bey’ler, amcaları Arslan Bey’in tutsaklığına son verilmesi karşılığında Gazneye bağlılığı kabul eddiler. Gazne Sultanı Mesut Arslan Bey’i serbest bıraktı ve Tuğrul ve Çağrı Bey’lerin amacı Selçuklu Beyliğini bağımsız bir devlet yapmaktı Tuğrul ve Çağrı Bey’lerin amaçlarını öğrenen Mesut Han, Arslan Bey ve oğlu Kutalmış’ı yeniden hapse attı anlaşmayı bozdu. Tuğrul ve Çağı kardeşler, amcaları Arslan Bey’i kurtarmak için muvaffak olamadılar. Arslan Bey’in oğlu Kutalmış, hapisten kaçtı Buhara’ya döndü

Arslan Bey, kalan ömrünü Kalincar Hapishanesinde tamamlayarak 1032 de vefat etti.*Arslan Beyden sonra Selçuklunun tek hakimi Tuğrul ve kardeşi Çağrı Bey oldu. Selçuklular, Arslan Beyin ölümünden önce Türk Töresi gereği Gazne Devletine bağlı görev yapıyor, Gazne Sınırlarının güvenliğini sağlıyor ve vergi ödüyordu. Arslan Bey’in ölümünden sonra bağlılık ortadan kalktı. Tuğrul ve Çağrı Bey’lerde hakimiyet için Gazne Sultanından izin almadan Horasan’a yerleşti Türk Töresinde Boylar, bölgelere Kağanlarının izni olmaksızın göç edemezdi. Selçukluların bu eylemi başkaldırı ve isyan olarak nitelendirildi Gazne Sultanı Mesut, Selçukluların Horasan’a izinsiz yerleşmelerine önce müsamaha gösterdi.

Güçlenip kalabalıklaşan Selçuklular, Horasan’dan Merv ve Nesa şehirlerine girdiler. Selçuk Bey’in yayılma stratejisi istila gibi görünebilirdi. Bu sebeple Gazne Sultanına Horasan, Merv ve Nesa şehirlerine yerleşmesi karşılığında Gazne Devletine bağlılık bildirdiler. Tuğrul Bey’in amacı hakimiyetini genişleterek geniş alanlarda mücadele ederek stratejik avantaj sağlamaktı. Gazne Sultanı Mesut Han, Tuğrul Bey’in üzerine ordularını gönderdi (1035).*Selçuklular ile Gazne Devleti arasında ilk avaş gerçekleşecektir. Gazne Sultanı, Selçukluları önemsemeyip ordusunu, başına geçmeden kumandanlarının idaresinde sefere göndermişti. Tuğrul Bey ve ordusu, Gazne Ordusunu Nesada karşıladı ve Meydan Muharebesinde Gazne Ordusu *ağır bir yenilgi alarak geri çekildi

mağlubiyetin ardından Gazne Sultanı, Tuğrul Beye Horasan, Merv ve Nesa da oturma izni verdi
Selçuklular istediklerini almışlardı yetinmediler. yayılmalarını devam ettirerek 3 yıl sonra 3 yeni şehiri istediler. Gazneli Mesut, reddeddi ordusunu gönderdi (1038). Gazne Ordusu, çok güçlüydü Selçuklularda güçlenmişlerdi. Gazne Ordusu ile Selçuklu ordusu, Sarah şehrinde, meydan muharebesine girişdiler. Gazne Ordusu, ağır bir mağlubiyetle geri çekildi Selçukluların zaferi Büyük Selçuklu Devletinin doğuşu anlamına geliyordu.*
Tuğrul Bey kendisini Büyük Kağan ve Sultan, kardeşi Çağrı Bey’i ortak kağan ilan ederek Büyük Selçuklu Devletinin bağımsızlığını ilan etti. Türkistan’ın en önemli kentlerinden olan Horasan, Merv ve Nesa Selçukluların hakimiyetine girdi Nişabur şehri Selçukluların Başkenti oldu.

Selçuklu zaferleri Gaznelileri düşürmüştü. Karahanlılar iç karışıklıklar ve saltanat mücadeleleriyle baş etmekten Büyük Selçuklu Devletine tepki veremedi Gazne Sultanı Mesut kendisinden toprak isteyen Selçuklulara karşıs
zordaydı. aldığı ağır mağlubiyetler Mesut Han’ın iktidarına gölge düşürdü. Selçuklular Gazne topraklarında bağımsızlığını ilan etmiş, Gaznenin en stratejik bölgeleri Selçuklulara geçmişti. Mesut Han, Selçuklularla mücadeleden ordusunun başına geçti tüm gücüyle Selçuklulara taarruza kalktı. Dandanakan Savaşı Gazne Devletinin yıkılma sürecini başlattı ve Türk Dünyasının en büyük gücü Büyük Selçuklular Bozkır İmparatorluğundan Cihan Devletine dönüştü

Dandanakan Savaşı (1040)

Gazneli Mesut 1038’de selçuklulara karşı ağır bir mağlubiyet aldı İki yıl sonra 100.000 kişilik bir ordu topladı Selçuklu ordusundan kabalalıktı. Gazne ordusunun başında sefere çıktı Merv şehrine doğru ilerledi. Selçuklular Gazne Ordusunu yavaşlatıyor zayıf düşürüyordu. İki ordu Merv şehrindeki Dandanakan kalesinde karşılaştı Savaş sonucunda Gazneliler yıkılmaya başladı Türk Dünyasının en büyük gücü Selçuklular Cihan Devletine dönüştü

Dandanakan kalesinde Selçuklu ordusu gaznelilere taarruz etti Gazne ordusu, Selçuklularla susuzluk, ve açlıkla mücadele etti su sıkıntısı nedeniyle Su kuyularına doğru ilerlediler Selçuklu ordusu Gaznelilere taarruzlarını şiddetlendirdi ve Gazneliler Selçuklular karşısında ağır kayıplara uğrayarak savaşdan çekildi Gazne Sultanı Mesut, otoritesini ve askerlerinin saygısını kaybetti. savaş sonunda kendi askerleri tarafından öldürüldü.