AK Parti |AKParti Forum |AK Gençlik |Recep Tayyip Erdoğan |AKPARTİ Gençlik Forumu|

[akadam20]

İnsanlık tarihi kadar eski olan kölelik, bir şekilde tüm toplamlarda mevcuttur. Her toplumda insanların kölelere karşı davranışları farklılık arz etmekte, bazı toplumlarda efendilerin merhameti müstesna, kölelerin hiçbir hakları bulunmamaktadır. İslam dini de İslamiyet’ten önce diğer toplumlarda olduğu gibi Arap toplumunda da varolan köleliği tanımış; ancak teşvik etmemiştir. Bilakis İslam’da kölenin âzadı ve köleye nezaket vurgulanmıştır. Âzad erdem görülmüş, köle sahibi olabilmek de sadece esirlik yoluyla mümkün kılınıp ihtiyaca bağlanmıştır.

İslamiyet sadece Allah’a ibadeti emreden bir din olduğundan ve üstünlüğü yalnızca takva ile sınırladığından kölelik müessesesine farklı bir veche kazandırmıştır. Müslümanın köleleştirilmesi yasaklanmış, İslam dininin yayılmasını amaçlayan savaşlardaki esirler dışında köle veya câriye alınamayacağına dair hüküm verilmiştir. Köle ve câriyelere adalet ve merhamet sınırları içinde yüklediği ödevlerin yanında efendilere de onlarla ilgili bir takım sorumluluklar yüklemiştir.

Toplumsal müesselerle ilgili birtakım kuralları vaz’ederken tedriciliği esas alan İslamiyet’in bu yolla sosyal yapıyı yıkmadan kölelik kurumunu da yumuşatarak tedricen kaldırmaya çalıştığı anlaşılmaktadır.

İslamî anlayış, köle âzadını şartsız bir nafile ibadet olarak teşvik ettiği gibi kölenin mükatebe yoluyla veya efendisinin sözü üzerine ölümünden sonra yahut – kadınlar için – annelik yoluyla da âzadı mümkün kılmıştır.

“İnsanlar Adem’in oğludur, Adem de topraktandır” (Ahmed b. Hanbel, Müsned, II, 361 ve 523; Ebu Davud, Edeb, 111) gerçeğine inanan müslümanlar İslamî ilimleri öğrenme ve öğretme hususunda da bu inançlarına uygun davranmışlardır. Her türlü ilim dalında köle ile hür arasında ayırım yapmamışlardır. Bu hususiyet; hadis rivayetinde de kendini göstermiş; hadis otoriteleri köleden hadis rivayetini caiz gördükleri gibi kölenin cerh ve tadilini de kabul etmişlerdir. (Bağdadi, el-Kifaye, 97-98)

Arap ve mevâli arasındaki eşitlik alametleri daha İslam tarihinin başlangıcından itibaren kendini göstermeye başlamıştır. Zira Ömer (r.a.) Resûlullah’ın âzadlısı olan Selmân el-Fârisi’ye dört bin dirhem atiyye tahsis etmiştir. Yine ordu komutanlığına “Âzad ettiğiniz arap olmayan köleleriniz müslüman olurlarsa onları kendilerini âzad edenlere ilhak ediniz. Eski efendilerinin lehlerine olan onların da lehlerine, aleyhlerine olan onların da aleyhinedir. Eğer bu âzad edilenler müstakil bir kabile şeklinde olmak isterlerse onları ihsanda âzad edenlerle aynı seviyede tutunuz.” talimatını vermiştir. (Belazurî, Futuhu’l- Buldan, II, 443)

Bu buyruğun sahibi Rasûlullah’ın da köle ve câriyelerinin bulunduğu ve bunların hepsini âzad ettiği kaynaklarda sabittir.

Bir takım rivayetlerde ömrünün yılları sayısınca âzadlısının olduğu ifade edilen Rasûlullah’ın köle ve câriyelerinin hepsi aynı zaman diliminde bulunmamış farklı zamanlarda yanında olmuşlardır. (Nevevî, Tehzibu’l-Esma, I,53)