Ben ''devletçi'' filan değilim. Daha önce de yazmıştım bunu.
İran'ın, Ermenistan-Azerbaycan savaşında Azerbaycan'a karşı Ermenistan'ı desteklemesine nasıl bakıyorsun ?
Aşağıdaki yazıda ABD-İran ilişkileri irdelenmiş...
''Son dönemde ABD - İran gerginliği yine sınırları zorluyor. Gerilim siyasetinin merkezinde İran’ın nükleer çalışmaları var. Şimdilerde; gerginliği artırmak için kullanılan bu argüman, bir zamanlar iki ülkenin yakınlaşması için kullanılmıştı. Nitekim İran, ilk nükleer çalışmalarını 1957 yılında ABD’nin desteğiyle başlatmıştı.
Pragmatik ABD siyaseti için bu tarz argümanlar bulmak hiçbir dönemde zor olmamıştır. Yakın tarih, ABD siyasetinin İran’a adapte olan yönlerini ortaya koyarken son derece net ve cömerttir. Petrol rezervlerinin büyüklüğü ve doğalgaz üretimi açısından dünyada ikinci sırada yer alan İran’a daima ilgi duyulmuştur. Nitekim ABD’nin İran’a yönelik politikasında değişmeyen şeyin ‘’amaç’’ yani ‘’enerji eşittir kapital’’ olduğu herkesin malumu. Buna bir de ‘’İsrail’in güvenliğini sağlama’’ amacı eklenebilir.
II. Dünya Savaşı’ndan (ABD’nin İran’da etkin olma çabaları bu dönemde başlar) 1979 İslam Devrimi’ne kadar geçen süreçte, İran’ın ABD politikalarına direnebildiğini söylemek pek mümkün değildir.
Öyle ki; II. Dünya Savaşı’nda İran’ı işgal eden Müttefik Devletler (SSCB, Britanya, ABD), iktidara Şah Muhammet Pehlevi’yi getirir. Yeni Şah iktidar olunca, müttefik devletler lehine petrol arama imtiyazları tanır. Böylece amacına ulaşan işgal sonlandırılır.
1951’de İran siyasetinde milliyetçi söylemleriyle öne çıkan Muhammet Musaddık, İran petrollerini millileştiren yasayı meclisten geçirir ve başbakan olmayı başarır. Seçimle gelen Musaddık, iki yıl sonra ABD destekli bir darbeyle devrilecek; Şah, petrol imtiyazlarını bir kez daha teslim edecektir.
1955’ten itibaren ABD – İran stratejik ortaklığı güçlenmeye başlar. 1957’de Barış İçin Atom Projesiyle ABD destekli nükleer çalışmalara başlayan İran’da, aynı yıl CIA bağlantılı gizli servis SAVAK kurulur. Arkasına ABD’yi alan Şah, ülkenin silahlanmasına ayrı bir önem verir. Devam eden süreçte, bu silahları ve güçlü istihbarat ağını muhalefete karşı baskı unsuru olarak kullanır. Zulme maruz kalan halk, Ayetullah Humeyni etrafında birleşmeye başlamıştır. Bunun üzerine Şah, Humeyni’yi sürgüne gönderir ve İran’ı tek partili sisteme geçirir.
1975’ten itibaren ABD – İran ilişkileri yavaş yavaş bozulmaya başlar. Bunun sebebi; halkın zulme uğraması, Humeyni’nin sürgün edilmesi ya da tek partili sisteme geçilmesi değildir. Asıl sebep; Şah’ın SSCB’yi çevreleme politikasında yetersiz kalacağına dair ABD kanaatidir. Misyonunu tamamlayan Şah, gözden çıkarılır ve ülkesinden kaçmak zorunda bırakılır.
Bunun üzerine ABD, hazırda beklettiği projeyi devreye sokar: Yeşil Kuşak Projesi. Sosyalizm tehdidine karşı en sağlam duvarlar, İslami ideoloji sayesinde inşa edilecektir. ABD’ye göre dini ideoloji dahi bir argümandır. Gerektiğinde lehte ya da aleyhte kullanılabilir. 1979’da devrim için uygun şartlar artık oluşmuştur. İran tarihinin ilk referandumu yapılır. İran İslam Cumhuriyeti böylece ilan edilir.
Humeyni’nin ilk icraatları, İsrail’le ilişkileri kesmek ve Filistin Kurtuluş Örgütü’nün Tahran Bürosu’nu açmak olur. Ardından ABD Tahran Büyükelçiliği İranlı gençler tarafından basılınca, iki ülke arasında rehine krizi yaşanır. İlişkiler kopar. ABD – İran dostluğu sadece bir yıl içinde yerini düşmanlığa bırakır. İran, tahminlerin ötesine geçmiş ve ABD’nin tabiriyle ‘’Şer Ekseni’’ oluvermiştir. ABD ise İran’ın tabiriyle “Büyük Şeytan”.''
Av. Süleyman Akdoğan
http://www.haber7.com/haber/20111216...ejik-ortak.php
12-20-2011, 21:45
Ağaç şeklinde
